Bác Sỹ Lương Huỳnh Ngân, MD
3 Ai thờ cha thì bù đắp lỗi lầm,4 ai kính mẹ thì tích trữ kho báu.5 Ai thờ cha sẽ được vui mừng vì con cái,khi cầu nguyện, họ sẽ được lắng nghe. (Hc3, 3-5) Trích bài đọc 1 Lễ Thánh Gia.
ĂN ĐƯỢC NGỦ ĐƯỢC LÀ TIÊN!
Thế nhưng, ngày hôm nay nhiều người trong chúng ta bối rối khi người thân trong nhà, cha mẹ hay ông bà bắt đầu biếng ăn sụt cân. Phải làm sao đây?
Mỗi gia đình, mỗi hoàn cảnh đưa ra một giải pháp, có khi thích hợp, có khi không hiệu quả lắm. BS Ngân này xin chỉ đưa ra vài kinh nghiệm đề nghị với đọc giả trang Web nhà, để phòng và chữa các chứng do sai dinh dưỡng, không có tham vọng cho đầy đủ những dữ kiện khoa học chữa trị bệnh về dinh dưỡng người lớn tuổi. Tuy nhiên Ban Biên Tập sẵn sàng trả lời giúp ý kiến cho từng trường hợp đặc biệt được hỏi riêng.
LÀM SAO BIẾT NGƯỜI LỚN TUỔI THIẾU DINH DƯỠNG?
Bệnh này (xin phép cho tôi gọi là bệnh) thường gặp hơn chúng ta tưởng. Khi mới bắt đầu giúp một phòng khám “bác ái” TPHCM do Dòng Camillo đảm nhận, tôi nhận thấy có một thứ bệnh lạ nơi các cụ lớn tuổi: Choáng váng mặt mày, các cụ thường nói “đầu tôi quay quay”, mệt, người yếu, thường xuyên nhứt đầu … Bác sĩ khám không thấy có bệnh gì, cho mọi thứ thuốc bổ, thuốc Vitamin “từ A tới Z!”, “Hoạt huyết dưỡng não” đủ thứ hiệu v v … có BS ghi vào sổ cái bệnh bí hiểm như “Rối loạn tiền đình” và cho thuốc tâm thần nhưng bệnh nào vẫn hoàn bệnh ấy. Khi hỏi kỹ lại phần ăn mỗi ngày của các cụ này, người BS sẽ ngạc nhiên thấy chỉ có khoảng 700 Calo, trong lúc trung bình người Nữ cần 1500 và người Nam 2000Calo. Người VN ta nhỏ người có thể “du di” còn 1200 và 1600 Calo/ngày.
Người thiếu dinh dưỡng còn sụt cân, các cơ bắp teo lại, đặc biệt hai chi dưới, làm cho người lớn tuổi hay ngã. Đó là nguyên do rất thường làm cho phải nhập viện vì gãy xương và tử vong.
Vì thế nên cân thường xuyên các cụ, khi sụt cân bất thường là hiện tượng ban đầu suy dinh dưỡng. Mất 2 kg trong tháng, hay 4kg trong 6 tháng, là có thể suy dinh dưỡng.
Cân thế nào là bình thường, tính theo chiều cao: Tổ chức Y tế Quốc Tế nhìn nhận cách tính chung, đó là: BMI, tiếng Anh (Body Mass Index) hay IMC, tiếng Pháp (Indice de Masse Corporelle). Đó là thể lượng (kg) chia cho chiều cao bình phương (cm): P/T2, ai có máy vi tính, hỏi Google cách tính BMI hoặc tiếng Pháp gọi là IMC sẽ có ngay.
BẢNG ĐÁNH GIÁ THEO CHUẨN CỦA TỔ CHỨC Y TẾ THẾ GIỚI(WHO) VÀ DÀNH RIÊNG CHO NGƯỜI CHÂU Á (IDI&WPRO):
| Phân loại | WHO BMI (kg/m2) | IDI & WPRO BMI (kg/m2) |
| Cân nặng thấp (gầy) | <18.5 | <18.5 |
| Bình thường | 18.5 – 24.9 | 18.5 – 22.9 |
| Thừa cân | 25 | 23 |
| Tiền béo phì | 25 – 29.9 | 23 – 24.9 |
| Béo phì độ I | 30 – 34.9 | 25 – 29.9 |
| Béo phì độ II | 35 – 39.9 | 30 |
| Béo phì độ III | 40 | 40 |
Ví dụ một cụ cao 1m50 cân 42kg có BMI 18.67 kg/m2 là bình thường, BMI thấp hơn là gầy.
Kể từ 16kg/m2 là có thể kể như thiếu dinh dưỡng.
Các trường hợp đặc biệt gây thiếu dinh dưỡng:
Ngoài sự kiện cao tuổi, các trường hợp sau đây thường là cơ hội suy dinh dưỡng :
Lý do xã hội: đời sống đơn côi, hoặc con cháu vô tâm, vô gia cư, nghèo túng, yếu sức phải liệt giường.
Những người tàn tật, phải tự mình nuôi thân: bán vé số, xin ăn…
Trầm cảm có thể biết hay không biết mình bị trầm cảm.
Các bệnh ung thư, các bệnh mãn tính: tim, hô hấp, thận, gan, không có răng, các bệnh mãn tính dạ dày và đại tràng.
Nghiện rượu.
Sau các bệnh truyền nhiễm: ví dụ sau cơn cảm cúm nặng, viêm phế quảng hoặc nhiễm trùng phổi v v …
Uống quá nhiều thuốc: hơn 3 thứ thuốc trong ngày.
Sau giải phẫu.
vv…
THỨC ĂN NÀO CẦN NHẤT CHO CÁC CỤ?
Ở VN ta, người lớn tuổi thường thiếu tất cả, nhưng đặc biệt là thiếu chất Protid, tạm gọi là thịt cá. Nhưng gọi như thế ta vô tình quên nhiều loại rau củ, trái cây (như người ăn chay đạo Phật) hay trứng gà, trứng vịt cũng đem lại chất Protid tương đối rẻ tiền ở nước ta.
LÀM THẾ NÀO CHỮA BỆNH THIẾU DINH DƯỠNG?
Các nguyên do xã hội xin nhường lời cho quý anh chị nghiên cứu, trong khi suy nghĩ về “Hành Đạo”. Các nguyên do khác, dĩ nhiên phải chữa trị căn nguyên gây ra thiếu dinh dưỡng.
Bài này xin chỉ triển khai về các nguyên do thường gập nhất. Có thể gọi là bệnh “biếng ăn” của các cụ. Muốn ăn được trước tiên phải thấy đói, muốn ăn. Hai lý do chúng tôi xin nêu ra là thiếu vận động và lạm dụng các món ăn dặm, đặc biệt là không dùng đúng lúc các thứ sữa dinh dưỡng, như Ensure chẳng hạn.
VẬN ĐỘNG:
Nếu nằm một chỗ làm sao muốn ăn. Không kể vận động làm cho các bộ phận thiết yếu vận hành tốt. Người lớn tuổi vì đau khớp hay sợ ngã có khuynh hướng ngồi hoặc nằm một chỗ. Chúng ta nên khuyến khích và giúp dẫn tay các cụ đi trong nhà, hay trong sân nếu có mỗi khi có thể. Càng nhiều lần càng hay, mỗi lần tuỳ thời gian và sức khỏe có thể. Với các cụ không còn đi được, ngồi hoặc nằm, nên làm các bất cứ động tác nào vận động tứ chi và thay tư thế nằm (tránh loét).
ĂN THEO NGƯỜI LỚN TUỔI:
Mỗi bữa lượng ít nhưng nhiều bữa, có thể 4-5 lần trong ngày.
Các món ăn thích hợp, không cứng quá, nếu cần cho ăn chất lỏng (xay thức ăn). Có thứ cháo ăn liền sản xuất theo công nghệ Nhật Bản, bán trong vài siêu thị, có nhiều vị, thường các cụ rất thích, nên đề nghị rau củ, các món từ đậu nành như người ăn chay đạo Phật nhất là khi các cụ không thích thịt, cá …
Mỗi bữa “cơm” dù lượng ít đi nữa phải có đầy đủ rau cải, thịt cá, một ít trái cây tráng miệng như chuối hay trái cây trong mùa, không cần mua thứ đắt tiền.
Nhớ cho uống nước thật nhiều. Quan niệm tránh uống trong hay gần bữa ăn không có một cơ sở khoa học nào vững. Cấm uống nước có thể làm các cụ giới hạn ăn.
CẢNH BÁO
Giữa các bữa ăn, con cháu hay cho “ăn hàng” hoặc ăn dặm. Điều này cũng tốt nhưng phải xa ít nhất 2 tiếng trước bữa cơm. Nếu quá gần bữa cơm, các cụ đói, chỉ cho uống nước không có chất ngọt chờ bữa cơm tới. Hôm ấy có thể cho ăn cơm sớm một chút.
Các chất sữa dinh dưỡng, con cháu ở xa thương yêu, thường biếu các cụ và tưởng rằng có nhiều chất bổ. Chúng tôi thấy các thứ này không thể thay thế lâu dài các bữa cơm được. Điều sai trái thường gặp là các cụ uống các thứ sữa này rồi bỏ cơm hoặc ăn rất ít. Không có loại sữa hay thứ dinh dưỡng Vitamin nào thay thế tốt hơn một bữa cơm đầy đủ. Một công dụng hữu ích các thứ sữa này, chúng tôi đề nghị là một thức ăn dậm lúc đói và xa bữa cơm. Đặc biệt các cụ ngủ ít, ban đêm, khi chờ con cháu thức dậy, uống các thứ sữa này thì tốt lắm.
BBT sẵn sàng góp ý riêng các thư gửi về BBT trang Web.
Views: 0
