Hoàng Việt luật lệ hay còn được biết đến với tên Hoàng triều luật lệ, Quốc triều điều luật, Nguyễn triều hình luật, bộ luật Gia Long là bộ luật chính thức của Việt Nam thời đầu nhà Nguyễn do Bắc thành Tổng trấn Nguyễn Văn Thành soạn thảo và vua Gia Long cho ban hành năm 1815.
Luật Gia Long được sử dụng trong suốt thời nhà Nguyễn, rồi dùng tiếp ở Trung Kỳ trong thời Thực dân Pháp chiếm đóng Việt Nam. Gồm có 398 điều và 30 điều tỷ dẫn, chép trong 22 cuốn. Có sáu thể loại do ứng với việc sáu Bộ: Lại, Công, Lễ, Hộ, Binh, Hình phụ trách.
Lại luật là những quy định về tổ chức nhà nước và hệ thống quan lại; Công luật quy định về xây dựng, bảo vệ đê điều, lăng tẩm; Lễ luật quy định về ngoại giao và nghi lễ cung đình; Hộ luật quy định về quản lý dân cư và đất đai; Binh luật quy định về tổ chức quân đội và quốc phòng; Hình luật quy định về các tội danh và hình phạt. Trong 398 điều của Luật Gia Long, có 166 điều về hình luật, 66 điều về hộ luật, 10 điều về công luật. Một số điều trong Hộ luật đã được cụ thể thành chính sách kinh tế của nhà Nguyễn. Từ việc phân chia các điều luật, có thể thấy rằng nhà Nguyễn rất quan tâm tới pháp luật trong quá trình trị nước, đặc biệt là yếu tố hình luật được đề cao, thể hiện sự hà khắc của Luật Gia Long, với mục đích bảo vệ quyền lợi và địa vị của vương triều (ThS. Đỗ Việt Hà, Pháp luật Triều Nguyễn)
Bộ Luật Gia Long tuy đã giữ cho đất nước ổn định bền vững, nhưng cũng chỉ là nhất thời, rồi cũng bị phũ phàng xoá sổ cùng quốc gia bị xâm chiếm. Tin Mừng hôm nay, Đức Giêsu công bố những điều luật căn bản, đạo đức, mẫu mực, bất biến, để con người hưởng hạnh phúc trường sinh trong Nước Trời vĩnh cửu.
Luật yêu thương
Luật Môise đã dẫn dắt dân Do Thái thoát khỏi luật rừng, đem lại nhân phẩm cho người dân. Nhưng Đức Giêsu muốn nâng cấp lề luật, hướng con người lên tầm cao mới, tốt lành hơn, thánh thiện hơn. Đó là lòng nhân ái, yêu thương, khoan dung, độ lượng, xoá tan đi sự ác, bất nhân, đố kỵ, hận thù, ganh ghét, kỳ thị, phân biệt, chia rẽ. “Còn Ta, Ta bảo các con: Bất cứ ai phẫn nộ với anh em mình, thì sẽ bị toà án luận phạt. Ai bảo anh em là 'ngốc', thì bị phạt trước công nghị. Ai rủa anh em là 'khùng', thì sẽ bị vạ lửa địa ngục.”
Người còn kêu gọi yêu thương, tha thứ, làm ơn và cầu nguyện cho người thù oán, thủ ác, hãm hại, hành hạ và giết mình, như gương sáng của chính Người. “Hãy yêu kẻ thù và làm ơn cho kẻ ghét anh em, hãy chúc lành cho kẻ nguyền rủa anh em và cầu nguyện cho kẻ vu khống anh em.” (Lc 6, 27-28)
Luật lương tâm
Luật cũ thường xét xử theo những hậu quả xấu do đương sự đã gây ra. Còn Luật mới của Đức Giêsu xét xử ngay từ căn nguyên, nguồn gốc sự dữ, ngay từ trong lòng dạ, thâm tâm mỗi người. Luận phạt từ ngay những âm mưu đen tối, những ham muốn lệch lạc, ý đồ hãm hại. “Còn Ta, Ta bảo các con: Hễ ai nhìn xem phụ nữ mà ước ao phạm tội với họ, thì đã ngoại tình với họ trong lòng rồi.”
Hơn nữa, Người nêu ra cách ngăn chận, tiêu diệt sự dữ ngay từ khởi sự, tích cực và sâu sắc, hơn những hình phạt thông thường. “Nếu con mắt phải của con nên dịp tội cho con, thì hãy móc nó mà ném xa con; vì thà mất một chi thể còn lợi hơn là toàn thân bị ném vào hoả ngục. Và nếu tay phải con nên dịp tội cho con, thì hãy chặt mà ném nó xa con; vì thà mất một chi thể còn hơn là toàn thân bị ném vào hoả ngục.” Tuy những điều đó thực hành khó khăn, gần như bất khả thi, Đức Giêsu muốn đòi hỏi con người phải dũng mãnh từ bỏ mình, kiên quyết, hy sinh, dẫu rất đau đớn, để có thể chế ngự, hoàn toàn làm chủ bản thân trước cám dỗ rất hấp dẫn, ngọt ngào.
Luật công chính
Đức Giêsu công khai truy ra đích danh nguồn cội của sự dối trá: “Ma quỷ là kẻ nói dối, và là cha sự gian dối.” (Ga 8, 44) Vì vậy, Người đòi hỏi con người, con cái sự sáng phải sống công chính, chánh trực, không thể chấp nhận sự man trá, gian xảo trong tư tưởng, lời nói, lẫn việc làm. “Nhưng lời nói của các con phải là: Có thì nói có, không thì nói không, thêm điều đặt chuyện là bởi ma quỷ mà ra."
Luật công chính không có điều khoản ấn định thế nào là minh bạch, nhưng bàng bạc ẩn hiện trong suốt sinh hoạt thường ngày, qua ứng xử, hành động, ăn nói. Có thể đánh lừa cả thiên hạ, nhưng không ai qua mặt được Thiên Chúa, Đấng thấu suốt mọi sự kín nhiệm ở đời. "Vậy, Thầy bảo cho anh em biết, nếu anh em không ăn ở công chính hơn các kinh sư và người Pharisêu, thì sẽ chẳng được vào Nước Trời.” (Mt 5, 20)
“Cái gì làm con xa Chúa, hãy hy sinh nó đi: "móc mắt, chặt tay cưa chân…" (Đường Hy Vọng, số 162)
Lạy Chúa Giêsu, Chúa đến kiện toàn Lề Luật, bằng những Luật Mới, như yêu thương, lương tâm và công chính. Xin dạy chúng con thấu hiểu, thấm nhuần và kiên trì tuân giữ Luật Mới, hầu chúng con xứng đáng là con cái sự sống.
Khấn xin Mẹ cầu bầu, giúp đỡ chúng con luôn trung thành tuân giữ những Giới Răn Mới của Chúa Kitô trong mọi nơi, mọi lúc. Amen.
AM. Trần Bình An
Views: 0
